Çocukları anlayabilmek, onların sorunlarını çözmesine yardımcı olabilmek iyi ve etkili bir iletişimle mümkündür. Anne-baba ve çocuk arasındaki iletişim yalnızca konuşmak, bilgi alış verişinde bulunmak anlamına gelmez aynı zamanda karşılıklı duygu ve düşüncelerin aktarımı da söz konusudur. İletişim denilince çoğu insanın aklına sadece konuşmak gelir. Oysa ki konuşmaktan daha önemli ve daha zor olan şey dinlemek ve anlamaktır.
Çocuk iletişimi anne ve babadan öğrenir. Kendi anne ve babaları küçükken onlara nasıl davrandılarsa, onlarda çocuklarına benzer biçimde davranırlar. Çocuklarla iletişim kurabilmek önemli bir beceridir. Çocukları ile etkili bir iletişim ve olumlu ilişkiler kurabilen anne ve babalar, anne baba olmaktan daha fazla keyif alabilirler. Genç ya da çocuk, her yaşta anne babaları ile iyi ilişki içinde olan bireylerin kendilerine güven duyguları gelişerek kişiler arası ilişkilerde karşılıklı saygı duymayı öğrenirler.
Birçok anne, baba, öğretmen çocuklarla iletişim kurmada ve onların sorunlarına çözüm getirmede esas görevlerinin onlarla konuşmak, öğüt vermek, önerilerde bulunmak olduğunu zanneder. Oysa çocuğun sorunlarını çözmede gerekli olan uygun ortamı sağlamak ve onu dinlemektir. Dinlemek çocuğun gelecekte de sağlıklı iletişim kurabilmesini, kendisi hakkında olumlu duygulara sahip olmasını, kendisine önem ve değer verildiğini hissetmesini, kendisine saygısını ve kendi problemlerini çözebilme davranışını kazandırır.
Dinlemenin dışında çocuklarla iletişim kurarken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Çocuklarımızla konuşurken göz teması kurmak, fiziksel olarak ona tepeden bakmak yerine aynı seviyede olmak önemlidir. Çocuğun sizinle konuşmak istediğinde TV. seyretmek, gazete okumak, yemek yapmak, telefonla konuşmak gibi sizi meşgul eden faaliyetleri bırakıp sadece çocuğunuza odaklanmanız iletişiminizin daha etkili olmasını sağlayacaktır. Çocuğunuz konuşurken asla sözünü kesmeyin yada o konuşurken vereceğiniz cevabı hazırlamakla meşgul olmayın. Çocuğunuz konuşmasını bitirip sizden cevap isteyene kadar düşüncenizi söylemeyi erteleyin. Başkalarının yanında çocuğunuzu eleştirmeniz yada uyarmanız, başka çocuklarla kıyaslamanız çocuğunuzun size gücenmesine güveninin azalmasına neden olabileceği için mümkün olduğunca başkalarını konuşmanıza katmadan çocuğunuzla yalnız olarak konuşun.
“Ben sözümü bitirdikten sonra konuş, sadece dediklerimi yap, bir daha böyle şeyler duymayayım” yada “Aptal mısın? geri zekalı mısın? Bıktım senin yaptıklarından yeter” gibi emir, aşağılayıcı, hakaret ve küfür içeren cümlelerle dolu konuşma biçimleri açık iletişimi engeller ve çocuğunuzun giderek sizden uzaklaşmasına neden olur.
Çocuğunuza neden öyle olduğunu sormak yerine ne olduğunu sorun. Yaptıklarıyla yada yapmadıklarıyla onu yargılamayın. Çocuğunuza onu olduğu gibi kabul ettiğinizi hatalar yapsa bile bunları düzelterek daha iyiye ulaşacağını onlara gösterin.
Konunun yada sorunun çözümü için çocuğunuzun adım adım bazı tedbirler almasına, planlar yapmasına yardım edin.
Çok yorgun olduğunuz yada çocuğun konuşmak isteyip de sizin uygun olmadığınız durumlarda çocuğu dinlemeniz zor olacağından onunla uygun bir zaman belirleyerek konuşmanızı yapmanız daha etkili olacaktır.
Anne-babalar çocuklarıyla konuşurken onlara karşı yargılayıcı ve suçlayıcı olmadan olumlu diyalog kurmaya çalışmalıdır. Bu diyalog çocuğun herhangi bir olumsuz bir davranışın düz mesajı yerine BEN mesajı kullanarak sağlanabilir. Mesela;
- Ödevlerini yapmamana çok üzülüyorum. (Ben mesajı)
- Ödevlerini yapmayınca beni çok üzüyorsun. (Sen mesajı)
- Bugün başım çok ağrıyor. Gürültüden rahatsız oluyorum. (Ben mesajı)
- Bugün başım çok ağrıyor. Gürültü yaparak beni rahatsız ediyorsun. (Sen mesajı)
Ben mesajları aslında sen mesajları ile aynı şeyleri söylemesine karşın tehdit içermediğinden çocuk tarafından daha kolay kabul edilecektir.
Çocuklar daha çok anne ile iletişim kuruyor, olumsuz bazı durumlar babadan saklanıyor. Aile içindeki iletişim bütünlük içinde olmalı ve çocukla ilgili olumlu ya da olumsuz tüm gelişmelerle anne-baba yakından ilgilenmelidir
Her şeyden çok daha önemli olan çocuklarımıza olan sevgimizi dile getirmemiz, onlara sarılarak, öperek sevgimizi belli etmemiz, onlara değer verdiğimizi göstermemiz çocuklarımızla etkili iletişimimizde oldukça önemlidir.
