Çocuk doğumdan itibaren hızlı bir gelişim gösterir. Özellikle 0-5 yaş arasında şahsiyet yapısının temelleri atılır. Bu yüzden çocuğun sıcak ve sevecen bir aile ortamına, ilgili anne ve babaya sahip olmasının önemi büyüktür.
Yürümeye başlayan, artık anne sütüne ihtiyaç duymayan çocuk bebeklikten özerklik dönemine girmiş demektir. Çocuğun fiziki olgunluğa kavuştuğunu gösteren yürüme, koşma ve atlama gibi hareketlerin ortaya çıktığı bu yaşlar anneye bağımlılıktan kurtulma ve çevreye yönelik araştırma teşebbüslerinin başlama zamanıdır. Çocuk ulaşabildiği her şeyi merakla karıştırır ve bulduğunu ağzına götürür. Her türlü nesneyi sahiplenme eğilimindedir ve bu eğilimi “benim” şeklinde bağırışları ile gösterir. İstekleri yerine gelmeyince da ağlar, kendini yere atıp el ve ayaklarını çırpar.
İşte bu dönem çocuğun tuvalet eğitimi almaya başladığı devredir. Aslında her anne çocuğunun temiz ve kuru kalkmasını arzular. Bunun için sabırsızlık duyar ve bir an önce çişini söylemesini ister. Halbuki çocuğun gelişim basamaklarında bunun da zamanı vardır. Anne, tuvalet eğitimi ile çocuğu çok sıkar, çok erken yaşta bunaltır, titizlenirse ileriki yaşlarda çok düzenli, aşırı titiz, kuruntulu bir yetişkin kişiliği oluşmasına yol açabilir.
Bu yüzden tuvalet eğitimine erken ve çok sert başlamak doğru değildir. Ancak çocuğun çişinin geldiğini haber vereceği ve anus dışkılama adelelerini kontrol edebildiği zaman üzerine düşmek ve yakından ilgilenmek gerekir. Bu zaman ise çocuğun 2 yaşını bitirmesinden sonradır.
İlk başta çocuk idrarının geldiğini anlayınca şuurlu olarak bezleri ile ilgilenir. İdrarın çıkardığı sesi dinler, altını ıslatmadan önce veya sonra “çiş” der. Bu işaretleri yapması, annesinin sevincini görüp anlaması çocuğun kuruluk alışkanlığı kazanma zamanının geldiğini gösterir. Altına ıslatmamayı öğrendikten sonra tuvalete gitmek ve soyunmak için bir sürenin geçmesi beklenmelidir.
Büyük abdest kontrolü normal olarak idrar tutmaya nazaran daha kısa sürede yerleşir. Büyük abdest zamanlarını çocuk doğru bilir ve idrardan önce öğrenir.
Tuvalet eğitimine önce çocuğu aralıklarla lazımlığa oturtmakla başlanır. Bu süre 10 dakikadan fazla olmamalıdır. Çocuk çişini lazımlığa yaptığında güler yüzle, tatlı sözle karşılık vermek gerekir. Çişini kaçırdığında ise lazımlığa yapması gerektiği ikaz edilir, ama sert davranılmaz, kızgınlık gösterilmez. Çocuk oyundaysa çişini söylemeyi ihmal edebilir. Oyunu kesip tuvalete oturtulabilir ama çocuk sert bir şekilde çocuk oyundan koparılmamalı çişi gelmiş ise yapması ve sonrasında oyununa devam etmesi uygun bir üslupla belirtilmelidir.
Tuvalet eğitiminde zorlamadan kaçınmak gerekir. Zorlama ile lazımlığa, tuvalete oturtulan çocuklar, daha sonraki aylarda lazımlığa veya tuvalete yapmayı reddederler veya kalktıklarında külotlarına yaparlar ya da bile bile dışkılarını tutarak ciddi biçimde kabız olabilirler. Bu yüzden zorlamak, telaşa kapılmak uygun olmayan davranışlardır. Çocuk, zamanı geldiğinde normal bir şekilde kontrolü öğrenecektir. Yeter ki fedakarca, sevecen ve sıcak bir tutumla yaklaşılsın.
